Азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғаудағы ынтымақтастықтың жаңа кезеңі
Құқықтық мемлекеттің басты мақсаты – азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын сақтау және қорғау. Осы тұрғыда Бас прокуратура мен Адам құқықтары жөніндегі уәкіл (омбудсмен) арасында ынтымақтастық туралы меморандумның жасалуы құқықтық қорғау жүйесін жаңа деңгейге көтеру бағытындағы маңызды қадам болды. Бұл келісім Қазақстандағы құқық қорғау тетіктерін жетілдірумен қатар, азаматтардың құқықтарын қорғау ісінде мемлекеттік органдардың үйлесімді жұмыс істеуіне септігін тигізеді.
Меморандумның мақсаты – азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау саласындағы өзара іс-қимылды күшейту. Бұл ынтымақтастық келесі бағыттарда ерекше рөл атқарады:
Екі мекеме де азаматтардың құқықтық сауаттылығын арттыру үшін ортақ іс-шаралар мен түсіндіру жұмыстарын ұйымдастыра алады.
Азаматтардың құқықтарын бұзу фактілері анықталған жағдайда, бұл ынтымақтастық жедел әрекет етуді және шешім қабылдауды жеңілдетеді.
Меморандум аясында құқықтық реформалар бойынша бірлескен зерттеулер жүргізу және тәжірибе алмасу мүмкіндігі қарастырылады.
Бас прокурордың жаңа өкілеттіктері және Конституциялық сот
Қазақстан Республикасының Бас прокурорының жаңа өкілеттіктері – құқықтық жүйені одан әрі нығайтудағы тағы бір маңызды жаңалық. Енді Бас прокурор азаматтардың құқықтарын қорғау және меншік құқықтарының конституциялық кепілдіктерін сақтау мақсатында Конституциялық сотқа жүгіну құқығын белсенді пайдалана алады. Бұл өзгеріс бірнеше тұрғыда маңызды:
Меншік құқықтарын қорғау. Қазақстанның Конституциясы азаматтардың меншік құқығына кепілдік береді. Тергеу кезінде осы құқықтардың бұзылуы немесе шектелуі жағдайында Бас прокурордың Конституциялық сотқа жүгінуі – азаматтардың мүдделерін тиімді қорғауға мүмкіндік береді.
Конституциялық бақылауды күшейту. Конституциялық сотқа жүгіну мүмкіндігі тергеу процестерінде әділеттілікті сақтауға және заңсыз әрекеттердің алдын алуға бағытталған.
Азаматтардың сенімін арттыру. Бұл өкілеттіктер құқық қорғау органдарының жауапкершілігін арттырып, азаматтардың құқықтық жүйеге деген сенімін күшейтеді.
Ынтымақтастықтың тиімділігі
Бас прокуратура мен Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің ынтымақтастығы азаматтардың құқықтарын қорғаудың кешенді жүйесін қалыптастыруға мүмкіндік береді. Бұл ынтымақтастықтың тиімділігі келесі аспектілерден көрінеді:
Кешенді тәсіл. Мемлекеттік органдардың бірлескен әрекеті құқықтық мәселелерді шешуге жүйелі көзқарас қалыптастырады.
Проблемаларды алдын алу. Меморандумның арқасында азаматтардың құқықтарын бұзушылықтардың алдын алу шаралары күшейтіледі.
Жедел көмек. Құқықтары бұзылған азаматтар үшін құқық қорғау жүйесі қолжетімді және тиімді бола түседі.
Бас прокуратура мен Адам құқықтары жөніндегі уәкіл арасындағы меморандум азаматтардың құқықтарын қорғау саласындағы маңызды қадам. Бұл ынтымақтастық құқықтық жүйенің ашықтығын арттырып, әділеттілік принциптерін нығайтуға бағытталған. Сонымен қатар, Бас прокурордың Конституциялық сотқа жүгіну мүмкіндігі меншік құқықтарын қорғау саласында заңдылықтың сақталуын қамтамасыз етеді. Мұндай қадамдар Қазақстан қоғамында құқықтық сананы дамытуға және азаматтардың құқықтық жүйеге деген сенімін күшейтуге ықпал етеді.
Асель Абдырайымова.