Ақша-несие саясаты мен фискалды саясаттың арасындағы үйлесімсіздікті жою қажеттігі
Қазіргі таңда Қазақстан экономикасының дамуында бірқатар кедергілер бар, олардың бірі – ақша-несие саясаты мен фискалды саясаттың арасындағы үйлесімсіздік. Бұл мәселені шешу елдің экономикалық тұрақтылығы мен кәсіпкерлік ортасының дамуына ықпал етеді. Осы эсседе осы екі саясаттың өзара байланысы, үйлесімсіздіктің себептері және оны жою жолдары қарастырылады.
Ақша-несие және фискалды саясаттың рөлі
Ақша-несие саясатын Ұлттық Банк жүргізеді, оның негізгі мақсаты – инфляцияны бақылау, ұлттық валютаның тұрақтылығын сақтау және қаржы нарығының сенімділігін қамтамасыз ету. Ал фискалды саясатты Үкімет жүзеге асырады, оның басты міндеті – бюджет қаражатын тиімді басқару, экономикалық өсімді ынталандыру және әлеуметтік бағдарламаларды қаржыландыру.
Теориялық тұрғыдан алғанда, бұл екі саясат бірін-бірі толықтырып, экономикалық өсімге оң әсер етуі керек. Бірақ іс жүзінде олардың арасында үйлесімсіздік байқалады.
Үйлесімсіздіктің себептері
Несие ресурстарының нақты секторға жетпеуі
Қазіргі таңда банктер шағын және орта бизнесті (ШОБ) жеткілікті деңгейде қаржыландырмайды. Бұл кәсіпкерліктің дамуын тежеп, жаңа жұмыс орындарының ашылуына кедергі келтіреді. Банктер несие беру саясатын қатаңдатып, төмен тәуекелді салаларға (мысалы, ірі корпорациялар немесе мемлекеттік облигациялар) инвестиция салуды жөн көреді.
Жоғары пайыздық мөлшерлемелер
Ұлттық Банк инфляцияны тежеу мақсатында пайыздық мөлшерлемелерді жоғары деңгейде ұстап отыр. Бұл банктердің несиелік ресурстарды қымбаттатып, кәсіпкерлер үшін қаржыландыруды қиындатады.
Фискалды саясаттың икемсіздігі
Мемлекеттік бюджеттің шығыстары көбінесе әлеуметтік төлемдерге, ірі инфрақұрылымдық жобаларға бағытталады. Бұл қаражаттың тиімділігін арттыру және оны бизнеске қолдау көрсетуге бағыттау қажеттілігі туындайды.
Шешу жолдары
Үкімет пен Ұлттық Банктің үйлесімді жұмысы
Ақша-несие саясаты мен фискалды саясат бір-бірімен үйлесімді жұмыс істеуі қажет. Ұлттық Банк экономиканы қатты тежемейтіндей икемді саясат жүргізуі керек, ал Үкімет қаржы құралдарын тиімді таратып, кәсіпкерлерге нақты қолдау көрсетуі қажет.
Банктерді экономиканы несиелендіруге ынталандыру
Мемлекет банктерге нақты секторға несие беру бойынша ынталандыру механизмдерін жасауы керек. Мысалы, жеңілдетілген несиелер немесе кепілдендіру бағдарламалары арқылы ШОБ-ты қаржыландыруды арттыруға болады.
Пайыздық мөлшерлемені теңгерімді ету
Ұлттық Банк инфляцияны бақылаумен қатар, экономикалық өсімді де ескеруі керек. Тым жоғары пайыздық мөлшерлемелер кәсіпкерлер үшін қолайсыз жағдай туғызады, сондықтан оны біртіндеп төмендету маңызды.
Қаржы секторындағы реформалар
Қаржы нарығының ашықтығын арттырып, банктердің экономиканың нақты секторына көбірек қаражат салуына жағдай жасау қажет. Бұл үшін қаржы жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз ететін тиімді заңнамалық және реттеуші шаралар қабылдануы керек.
Ақша-несие саясаты мен фискалды саясаттың арасындағы үйлесімсіздікті жою Қазақстан экономикасының тұрақты дамуы үшін өте маңызды. Ол үшін Үкімет пен Ұлттық Банк бірлесе отырып, кәсіпкерлерге тиімді несие беру, пайыздық мөлшерлемелерді теңгерімді ұстау және қаржы ресурстарын нақты секторға бағыттау бойынша кешенді шараларды жүзеге асыруы керек. Осы қадамдар іске асқан жағдайда ел экономикасы тұрақты дамып, іскерлік белсенділік арта түседі.
Асель Абдырайымова.