Ақша-несие саясаты мен фискалды саясаттың арасындағы үйлесімсіздікті жою қажет

Қазақстан экономикасының тұрақты дамуын қамтамасыз ету үшін ақша-несие саясаты мен фискалды саясаттың өзара үйлесімділігі аса маңызды. Алайда қазіргі таңда бұл екі саясаттың арасында белгілі бір сәйкессіздіктер бар, олар экономиканың нақты секторына несие беру мәселесіне әсерін тигізіп отыр. Бұл шағын және орта бизнестің (ШОБ) дамуын тежеп, жалпы экономикалық белсенділікке кедергі келтіруде.
Ақша-несие және фискалды саясаттың үйлесімсіздігі
Ақша-несие саясаты негізінен инфляцияны бақылауға және ұлттық валютаның тұрақтылығын қамтамасыз етуге бағытталған. Ұлттық Банк инфляция деңгейін ұстап тұру үшін кейде несие саясатын қатайтып, жоғары пайыздық мөлшерлемелерді сақтап қояды. Бұл коммерциялық банктердің кәсіпкерлерге төмен мөлшерлемемен несие беруіне кедергі келтіреді.
Фискалды саясат, керісінше, экономикалық өсімді ынталандыру үшін бюджет шығыстарын реттеуге және салықтық жеңілдіктер ұсынуға бағытталған. Алайда бюджеттік ресурстардың шектеулі болуы немесе тиімсіз бөлінуі нақты сектордың қаржылық тапшылығын толықтай шешуге мүмкіндік бермей отыр.
ШОБ-ты несиелендіру мәселесі
Шағын және орта бизнес – экономиканың тірегі. Дамыған елдерде бұл сектор ЖІӨ-нің едәуір бөлігін құрайды және халықты жұмыспен қамтуда маңызды рөл атқарады. Қазақстанда да ШОБ-ты дамыту мемлекеттік саясаттың басым бағыттарының бірі болғанымен, оларды несиелендіру қиын болып отыр.
Біріншіден, банктердің тәуекелдерді басқару стратегиясы қатаң, кепілдік талаптары жоғары. Кәсіпкерлер үшін қажетті қаржыландыруға қол жеткізу қиын.
Екіншіден, несие мөлшерлемесінің жоғары болуы бизнестің несие алуға деген қызығушылығын төмендетеді.
Шешу жолдары
Үкімет пен Ұлттық Банк бұл мәселені кешенді түрде шешуі керек:
Ақша-несие саясатын жұмсарту
Ұлттық Банк базалық мөлшерлемені төмендетіп, банктердің арзан ресурстарға қол жеткізуін жеңілдетуі тиіс.
Банктердің нақты секторды несиелендіруіне ынталандыру жасау керек.
Мемлекеттік кепілдік және субсидиялар
ШОБ-қа жеңілдетілген несие беру бағдарламаларын кеңейту.
Мемлекеттік кепілдіктерді ұсыну арқылы банктердің тәуекелдерін азайту.
Фискалды саясаттың тиімділігін арттыру
Мемлекеттік қаржыландыруды экономиканың басым салаларына бағыттау.
Салықтық жеңілдіктерді көбейту арқылы бизнестің дамуына жағдай жасау.Қазақстанға жаңа «Банктер туралы» заң қажет, ол экономикалық белсенділікті ынталандырып, финтех саласының дамуына жол ашуы тиіс. Сонымен қатар, бюджеттік кірістердің орындалмауы – Үкімет пен Ұлттық Банктің бірігіп шешуі тиіс күрделі мәселе. Егер біз осы бағытта нақты әрі тиімді шаралар қабылдасақ, еліміздің қаржы жүйесі тұрақты дамып, экономикалық өсімге қол жеткізе аламыз.

Асель Абдырайымова.